Geri vokaller *, en sevdiğimiz yemeklerin baharatları gibiler. Bir şarkıyı dinlerken ilk dikkatimizi çeken tat olmasalar da, aslında oradalar ve onlar olmadan şarkılar bambaşka -genellikle yavan- bir tada dönüşebilir.
*Şarkıda ana vokalisti uyumlu bir şekilde destekleyen, eşlik eden veya güçlendiren ikinci vokalist.
Yerli ve yabancı bir çok şarkı dikkatimizi çeken/çekmeyen geri vokallerle dolu. Geri vokalistlerin bir kısmı, kendi albümleri de olan demlenmiş ve ünlü müzisyenler. Bazı vokalistler bu işi bir meslek olarak yaparak, ünlü olmadan veya albüm çıkarmadan sanat hayatına devam ediyor. Bir kısmı ise kariyerlerini bir üst seviyeye çıkarıp -her zaman olmasa da genellikle geri vokalliğini yaptıkları sanatçı tarafından da desteklenerek – kendi albümlerini yapıyorlar. Bu yazıda filtrelerimizi bu kariyer geçişlerini bulmak için ayarladık;
“Yerli, 1990-2010 arasında, geri vokal yaptığında ünlü olmayan, sonradan ünlü olan sanatçılar”
Bakalım Geri’lerden gelip ünlü olan kimler var ..
Sanıyorum listeye Sezen Aksu vokalistlerinden başlamazsak ayıp olur. “Minik Serçe” için onlarca sıfat kullanılabilir; bunlardan birisi de “vokalist fabrikası” olabilir kanımca. Sezen Aksu, 90’larda -ve bugün- hayran olduğumuz birçok sesin albüm yapmasında, ünlü olmasında, sektöre atılmasında pay sahibi. Saymakla bitmeyen bir “geri’den gelenler” listesi, onun fabrikasından çıktı. Sertab Erener, Levent Yüksel, Aşkın Nur Yengi, Seden Gürel, Yıldız Tilbe, Harun Kolçak, Ercüment Vural, Hande Yener gibi isimler Sezen Aksu’ya geri vokallik yaptı, onun besteleriyle albüm yaptı ve kariyerini bir üst seviyeye taşıdı.
Sezen Aksu’nun 1991 yılında çıkardığı “Gülümse” albümü tam bir geri vokal hazinesiydi. O albümde Sezen’e eşlik eden 3 vokal 90’lı yıllarda albüm sahibi oldu. Sertab Erener 1992’de ilk albümü “Sakin Ol”u; Seden Gürel 1992’de ilk albümü “Bir Yudum Sevgi”yi; Levent Yüksel 1993’te ilk albümü “Med Cezir”i piyasaya sürdü.
“Gülümse” (1991) albümünden tanıdık birkaç ses paylaşalım ve devam edelim. Albümün 7. şarkısı “Her Şeyi Yak” ın başında (00:00-00:18) ve sonunda (03:00 – ) yer alan koro geri vokaller, Levent Yüksel, Sertab Erener ve Seden Gürel’den oluşuyor. Yazının başında yaptığım “baharat” benzetmesini anlamlı hale getiriyor değil mi ? Dinleyelim..
Bu Blog’un içinde bolca Sezen Aksu, Levent Yüksel ve 90’lar Türkçe Pop Müziği referanslı veya başlıklı yazı bulabilirsiniz. Merak edenler, bu yazıdan sonra diğer başlıklara da atlayabilir 😉
https://musikhi.wordpress.com/
Musti Etkisi !
1989’da Amerika’dan dönen genç Mustafa Sandal, ilk albümü “Şuç Bende”yi çıkardığı 1994 yılına kadar birçok beste yaptı. Bu bestelerin bazılarında geri vokal olarak da onu dinledik; dinlediğimiz bu genç adamın birkaç sene sonra Türk Pop’unda fenomenliğe giden bir yola çıkacağını bilmeden. “Geri vokal” ve “Mustafa Sandal” diyince herkesin aklına ilk olarak Reyhan Karaca’nın seslendirdiği “Sevdik Sevdalandık” (1997) şarkısına yaptığı efsane geri vokal veya Sibel Alaş’a verdiği “Adam” bestesindeki ikonik geri vokal gelir. Ama ben sizi biraz daha gerilere götüreceğim. Ne demiştik? Ünlü olmadan önceki vokaller filtremizde!
Yonca Evcimik’in 1992’de piyasaya çıkan ilk albümü “Kendine Gel”, Mustafa Sandal vokalli bir Mustafa Sandal şarkısını da barındırıyordu: “Haberin Olsun”. Hatta Musti bu şarkının klibinde bile oynadı! Haydi dinleyelim; şarkı “ben bir Mustafa Sandal bestesiyim!” diye bağırmıyor mu gerçekten ?
Musti’nin “Suç Bende” öncesi etkileri bununla da sınırlı değil. 1993’te beşinci albümü “Amma Velakin”i piyasa süren Hakan Peker de bir Mustafa Sandal bestesi ve geri vokali ile karşımıza çıktı. Albüme adını veren A-1 parçası “Amma Velakin”in söz ve müziği Mustafa Sandal’a ait. Şarkıdaki geri vokalleri de gerçekten farklı bir karakter katıyor. Dinleyelim derseniz :
90’ların Ortaları..
Yıl 1995.. Deniz Seki henüz ilk albümü “Hiç Kimse Değilim”i (1997) çıkarmamıştı. Ama biz onun sesini süreli duyuyorduk. Nasıl mı ? 95 yılının yaz aylarını ve hatta tamamını domine eden Ege’nin “Delice Bir Sevda” şarkısında! ” 95 yazının başında piyasaya çıkardığı “Senden Uzak” albümünün ikinci şarkısı “Delice Bir Sevda”da Ege, geri vokalleri Deniz Seki’ye emanet etmişti. İnanmayanlar klibin 01:57’sine gidip yakından da bakabilir 🙂
90’ların ortasında Türk Rock müziği gelişmeye başlamıştı (Bu “genre” ve sanatçıları ayrı bir yazı olur, güzel de olur). Bugün hala aktif müzik hayatı devam eden Türkçe Rock yapan isimlerin çoğu bu dönemde, hatta ilginç şekilde 1996’da, ilk albümlerini yaptılar ; Teoman, Özlem Tekin, Şebnem Ferah, Mor ve Ötesi , Kargo..
1996 yılında ilk albümlerini çıkaran Teoman ve Özlem Tekin, Teoman’ın kendi adını taşıyan albümündeki “Papatya” şarkısında bir araya geldi. Bu şarkıdaki geri vokaller Özlem Tekin’e aittir. O kadar belirgin ve akılda kalıcı bir imzası var ki, albüm kartonetinde şarkı sözü olarak “ooouuuuvvaaaauuuaa” yazmasını bekliyorsunuz! (Yazmıyor.. ) Dinleyelim ve devam edelim:
2000’ler ve Final
2000’li yıllar teknolojinin ve dolayısıyla teknoloji ürünü efektlerin müziğe iyiden iyiye ağırlığını koyduğu yıllar oldu. Şarkılar daha fazla ses/kanal/ekipman barındırabilmeye başladı ve bu, vokallerin şarkılardaki ağırlıklarının azalmasına yol açtı. Vokal sesini destekleyen hatta zenginleştiren gereçler sayesinde, “analog” geri vokaller önemini ve yoğunluğunu yitirmeye başladı. Teknoloji ile, yaptıkları işin kalitesini arttıran sanatçılar olmadı mı ? Tabi ki oldu, ama Türk popunun en iyi birkaç albümünü ve şarkısını olduğu gibi, en kötü birkaç albümünü ve şarkısını da ne yazık ki bu dönemde dinledik.
2000’li yıllar daha çok, 90’ların geri vokallerinin kendi albümleriyle yükselip, kopup gittiği yıllar oldu. Yukarıda saydığımız isimler haricinde; Gülşen, Bengü, Tuğba Özerk, Işın Karaca gibi isimler de bu listeye eklenebilir.
Ama yine de filtremize takılan bikaç özel sanatçı var ki, onlar 2000’lerde meşhur olmadan önce başka albümlerde geri vokallerde kulağımıza misafir olmuşlardı. Bunlardan en ilginci, bir dönem Tarkan’ın da geri vokalliğini yapan Murat Boz’un, 2006’da ilk albümünü çıkarmadan bir yıl önce, “Hepsi” grubunun “Yalan” (“Bir” – 2005) şarkısında boy göstermesi oldu bence. “Nasıl ya? Öyle birşey mi var?” diyenler aşağıdaki şarkı/vidyo’nun 02:50’sine gidebilir. Klipteki abimiz Murat Boz değil, ama ses Murat Boz 🙂
2000’ler bölümünün giriş paragrafında, bu 10 yılın, tarihteki en iyi albümlerden bazılarına sahne olduğunu söylemiştim. Kenan Doğulu’nun 2006’da çıkardığı “Festival” albümü de bunlardan biri; komple bir albüm, skip’siz bir albüm. Albümün 10.şarkısı “Yüzsüz Yürek”te ise, yeni bir geri vokalistin sesi dikkat çekiyor: Sıla Gençoğlu ! Sıla, ilk 2007’deki albümünden önce besteler yapıyor ve geri vokal olarak da Kenan Doğulu orkestrasında yer alıyordu. “Yüzsük Yürek” şarkısında onun sesini duyduk ve o yıllardan itibaren de duymaya hep devam ettik. Ben de duymak istiyorum diyenler için şarkı aşağıda: “… ama nerde bende o yüzsüz yürek..” kısmını dikkatli dinleyiniz 🙂
Meraklısına..
Ben bu yazıyı yazmayı yaklaşık 6-7 aydır planlıyordum. Bu süre zarfında, aklıma geldikçe, tüm belirgin geri vokalleri not aldım, dinledim, ayrdım. Hepsi “geri’den gelen” geri vokalistler tarafından icra edilmese de, cebimde baya bir geri vokal örneği birikti. Geri vokal yaptığı proje sırasında, zaten ünlü olan sanatçılardan, güzel örnekleri de sizin için burada sıralıyorum:
- Ajda Pekkan – Eğlen Güzelim : Geri vokalde Fatih Erkoç (şarkı sonunlarında)
- Mirkelam – Her Gece : Geri vokalde Tarkan (nağmeli bölüm)
- Levent Yüksel – Yeter Ki Onursuz Olmasın Aşk : Geri vokalde Sezen Aksu (şarkı sonlarında.. efsane)
- Asya – Beni Aldattın : Geri vokallerde Mustafa Sandal (beste de onun)
- Sertab Erener – Sevdam Ağlıyor: Geri vokallerde Levent Yüksel
Musikhi İşler Müdürlüğü 